🕊 Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για τον θάνατο;

Ο θάνατος είναι ένα από τα δυσκολότερα θέματα για κάθε γονιό. Όταν χαθεί ένας παππούς, μια γιαγιά, ή κάποιο άλλο αγαπημένο πρόσωπο, πολλοί αναρωτιούνται:«Τι να πω στο παιδί;»«Πρέπει να μάθει όλη την αλήθεια ή να του πω κάτι πιο “ήπιο”;»

Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά καταλαβαίνουν πολλά περισσότερα απ’ όσο νομίζουμε. Και όταν τους μιλάμε με ειλικρίνεια, προσαρμοσμένη στην ηλικία τους, νιώθουν πιο ασφαλή, όχι πιο μπερδεμένα. Ηλικία 2–4 ετών: Ο κόσμος είναι κυριολεκτικός

Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά δεν κατανοούν την έννοια της μονιμότητας. Μπορεί να ρωτήσουν ξανά και ξανά «πού πήγε ο παππούς;» ή «πότε θα γυρίσει;».

✅ Τι μπορείς να πεις:

«Ο παππούς πέθανε. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα του σταμάτησε να λειτουργεί και δεν θα ξαναγυρίσει. Τον αγαπάμε και θα τον θυμόμαστε πάντα.»

❌ Τι να αποφύγεις:

• Εκφράσεις όπως «κοιμήθηκε» ή «έφυγε». Μπορούν να τρομάξουν το παιδί (π.χ. να φοβηθεί τον ύπνο ή τα ταξίδια).

❓ Τυπικές ερωτήσεις:

• «Πού είναι τώρα;»

• «Πονάει;»

• «Κι εγώ θα πεθάνω;»
  

✅ Απαντήσεις:

«Όταν κάποιος πεθαίνει, δεν πονάει πια. Εμείς είμαστε καλά και θα είμαστε εδώ μαζί.»«Όλοι οι άνθρωποι πεθαίνουν κάποια στιγμή, αλλά οι μεγάλοι πρώτα γίνονται πολύ-πολύ γέροι.»

Ηλικία 5–7 ετών: Το παιδί αρχίζει να καταλαβαίνει την έννοια της απώλειας

Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά αντιλαμβάνονται τη μονιμότητα, αλλά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματα.

✅ Τι μπορείς να πεις:

«Ο παππούς πέθανε και δεν θα τον ξαναδούμε, αλλά μπορούμε να μιλάμε γι’ αυτόν και να θυμόμαστε όσα κάναμε μαζί.»

✅ Ενθάρρυνε ερωτήσεις όπως:

• «Πώς πεθαίνουν οι άνθρωποι;»

• «Θα πεθάνεις κι εσύ;»

✅ Ειλικρινείς απαντήσεις:

«Οι άνθρωποι πεθαίνουν όταν το σώμα τους σταματήσει να δουλεύει, συνήθως όταν είναι πολύ μεγάλοι ή πολύ άρρωστοι. Εγώ τώρα είμαι υγιής και κοντά σου.»

Ηλικία 9+ ετών: Βαθύτερη κατανόηση και υπαρξιακά ερωτήματα

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν ανεπτυγμένη αφηρημένη σκέψη. Μπορεί να ανησυχούν υπαρξιακά, να νιώθουν θλίψη, ενοχή ή και θυμό.

✅ Μπορείς να πεις:

«Ο θάνατος είναι μέρος της ζωής. Όλοι οι άνθρωποι χάνουμε αγαπημένους μας. Είμαι εδώ να σε ακούσω και να το περάσουμε μαζί.»

❓ Συνήθεις ερωτήσεις:

• «Τι γίνεται μετά τον θάνατο;»

• «Πώς ξέρουμε ότι κάποιος “είναι καλά εκεί που είναι”;»
  

✅ Απόκριση:

«Κανείς δεν ξέρει σίγουρα. Άλλοι πιστεύουν στον ουρανό, άλλοι σε μια ενέργεια που μένει γύρω μας. Μπορείς να φτιάξεις τη δική σου εικόνα για αυτό.»

📚 Προτάσεις παιδικών βιβλίων για να διαβάσετε μαζί:

👶 Για 2–5 ετών:

• «Πάντα θα σ’ αγαπώ» – Debi Gliori

• «Το δέντρο που έδινε» – Shel Silverstein

👧 Για 5–8 ετών:

• «Η γιαγιά πέθανε» – Ulf Nilsson

• «Η καρδιά μου σε περιμένει» – Jo Witek

👦 Για 9+ ετών:

• «Μια αγκαλιά για την απώλεια» – Μαρία Αγγελίδου

• «Bridge to Terabithia» – Katherine Paterson (για πιο ώριμα παιδιά)
  

• Έξτρα βιβλίο: Το Νησί Του Παππού - Benji Davies
  

💡 Χρήσιμες συμβουλές για κάθε ηλικία:

• Δώσε χρόνο και χώρο στο παιδί να πενθήσει.

• Μην αγνοείς τις επανειλημμένες ερωτήσεις — δείχνουν επεξεργασία.

• Αν χρειαστεί, συμβουλεύσου παιδοψυχολόγο.

• Τόνισε ότι δεν φταίει το παιδί και ότι είναι ασφαλές.
  

💬 Αν το παιδί σου έχει ζήσει απώλεια, μη φοβηθείς να το κοιτάξεις στα μάτια και να πεις την αλήθεια. Δεν είναι η αλήθεια που πληγώνει — είναι η σιωπή.

Αν έχεις ερωτήσεις ή θέλεις να μας μοιραστείς την εμπειρία σου, γράψε στα σχόλια ή στείλε μας μήνυμα. 🧡 Είμαστε εδώ. Μαζί.